Sa okruglog stola u Kolašinu poručeno

Održiva valorizacija Sinjajevine nema alternativu

Planinu Sinjajevinu je neophodno proglasiti zaštićenim područjem, jer je to najbolji način da se iskoriste njeni ekonomski, prije svega poljoprivredni i turistički potencijali, ali i zaštite brojne biljne i životinjske vrste od kojih su neke endemske ili se nalaze na listi ugroženih i zaštićenih.  Na okruglom stolu „Potencijali održive valorizacije područja Sinjajevine, kroz primjenu Zakona o zaštiti prirode i Arhuske konvencije“ koji su organizovale nevladine organizacije Natura i Ekološki pokret ,,Ozon“, istaknuto je da je Sinjajevina područje koje ima potencijal da hrani Crnu Goru zbog ogromnih poljoprivrednih potencijala..

Pozivu se od pozvanih državnih institucija odazvala jedino Agencija za zaštitu prirode i životne sredine, sem koje su bili pozvani i predstavnici Ministarstva odbrane, Ministarstva održivog razvoja i turizma i Ministarstva poljoprivrede i ruralnog tazvoja.

Direktor Agencije Nikola Medenica naveo je da  procjena uticaja na životnu sredinu u slučaju postavljanja poligona na Sinjajevini nije rađena.

-Shodno Zakonu o procjeni uticaja na životnu sredinu, odredbe pomenutog zakona se ne primjenjuju na projekte namijenjene odbrani, što praktično znači da se za predmetni projekat ne sprovodi postupak procjene uticaja na životnu sredinu kod nadležnog organa. Međutim iako ne podlijže procjeni uticaja, svakako da se transparetnost daljeg djelovanja po ovom pitanju može ostvariti putem različitih analiza i procjena direktnih i indirektnih uticaja ovog projekta na životnu sredinu. Na ovaj način obezbijedilo bi se pravovremeno i objektivno informisanje javnosti o aktivnostima koje se planiraju sprovesti, a sve u cilju pronalaženja kvalitetnih riješenja sa višestranim koristima. Nesumnjivo je, da se ovdje govori o značajnom državnom pitanju, u čijem kontekstu u procesu donošenja odluka je neophodno pravedno sagledati državne, društvene,  ekonomske, kao i ekološke potrebe i prioritete. Kao društvo koje se bazira na demokratiji kao osnovnom postulatu uređenja odnosa, te imajući u vidu u ovom slučaju potencijale održive valorizacije područja Sinjajevine sa jedne strane, ali i potrebe Crne Gore po pitanjima odbrane i bezbjednosti sa druge, u narednom periodu svakako treba još više pažnje posvetiti rješavanju ovog pitanju i iznalaženju rješenja koja nesumljivo treba da obezbijede pravo života u očuvanoj životnoj sredini, kao i svih drugih ljudskih prava ekonomskog, socijalnog i političkog karaktera – kazao je Medenica.

Predstavnica Agencije za zaštitu životne sredine Dr Gordana Kasom predstavila je studiju zaštite za proglašenje budućeg Parka prirode Sinjajevina, koja je u potpunosti pokazala potencijale za održivom valorizacijom ovog područja, kao i objektivnom potrebom za dobijanje tog stepena zaštite. Uzimajući u obzir činjenicu da se nalazi između dva nacionalna parka, te da je i Prostornim planom Crne Gore do 2020. ta planina prepoznata kao područje koje je potrebno proglasiti zaštićenim područjem.

Ona je kazala da je studija koju su uradili pokazala da je na Sinjajevini prisutno oko 1300 vrsta i podvrsta vaskularnih biljaka; pri čemu  56 vrsta vaskularne flore ne prelazi granice Balkanskog poluostrva, 40 vrsta ima nacionalni status zaštite, 18 se nalazi na CITES konvenciji, dok se dva taksona nalaze na Habitat Direktivi, a jedan na Bernskoj Konvenciji. Studija je pokazala da se na Sinjajevini nalaze 43 vrste sisara, od kojih je 15 zaštićeno zakonom u Crnoj Gori (strogo zaštićene vrste), 24 vrste su prisutne na dodacima Bernske konvencije, 16 vrsta na dodacima Habitatne Direktive, 3 vrste na dodacima CITES Konvencije, 14 vrsta slijepih miševa prisutno na Eurobats-u. Kontantovano je 85 vrsta ptica, međutim postoji vjerovatnoća da se još 77 vrsta može registrovati na toj planini.

-Sinjajevina predstavlja pravu pašnjačko-staočarsku planinu sa nomadskim, sezonski karakter stočarenja. Površina pašnjaka od 120.000 ha, na kojem se može napasati do 200.000 ovaca kazala je Kasom.

Ona je navela i glavne razvojne pravce Sinjajevine koji su definisani u prostorno planskoj dokumentaciji.

-Intenziviranje poljoprivrede, posebno stočarstva, što treba da bude glavni pravac razvoja ovog područja, gdje bi veće farme bile osnova za ovu aktivnost. U područjima sa manjim pašnjacima treba podržati razvoj malih farmi. Konsolidacija kompleksa šuma i pošumljavanje, koje ima za cilj zaštitu šuma, treba da bude glavni pravac razvoja u oblasti šumarstva. Bez obzira na važnost drvnih resursa, pošumljavanje i poboljšanje degradiranih šuma je neophodno, kako sa aspekta reprodukcije, tako i sa aspekta zaštite od erozije i klizišta. Očuvanje prirode kroz očuvanje ekološkog koridora (koridor jugoistočnih Dinarida u Crnoj Gori) koji obuhvata zone nacionalnih parkova Durmitor, Biogradska gora, Prokletije i regionalnih parkova Ljubišnja, Sinjajevina sa Šarancima, Komovi i Visitor sa Zeletinom. Razvijanje naučno-edukativnog i izletničkog turizma, zatim planinskog turizma (eko-, etno- i agroturizam;  zimski skijaški – nordijsko skijanje; ljetnji rekreativni, mountain-bike, jahanje, i sl.) koji mora biti kontrolisan i organizovan – kazala je Kasom.

Ona je navela da je u zaštićenim područjima, između ostalog zabranjeno uništavanje biljnih, životinjskih vrsta i vrsta gljiva kao i njihovih staništa, kao i uznemiravanje, posebno u doba reproduktivnog ciklusa, određenih grupa životinja.

Predsjednik Mjesne zajednice  Lipovo Milorad Bulatović kazao je da će njihov kraj morati da se iseli ukoliko se na Sinjajevini uspostavi vojni poligon, jer će ostati bez čiste vode i život će im postati nemoguć. On je istakao da nemamo ništa protiv vojske i države, ali da je nespojiva vojna baza sa parkom prirode.

Sekretar za zaštitu životne sredine Opštine Kolašin Mile Glavičanin kazao je da bi uspostavljanjem vojnog poligona na Sinjajevini mogli biti dovedeni u pitanje strateški pravci razvoja tog resursa..

Potpredsjednik Opštine Kolašin Danilo Medenica kazao je da Opština Kolašin nije apriori ni za, a ni protiv vojnog poligona na Sinjajevini, ali je istakao da nijesu potpisali bilo kakvu saglasnost za takvav projekat. Predsjednik SO Kolašin Milan Đukić naveo je da smatra da protesti nijesu dobar način borbe za zaštitu Sinjajevine, ali je poručio da lokalna samouprava treba da štiti interese građana i da će insistirati na analizi uticaja na životnu sredinu, posebno podzemne vode.

Predstavnik Opštine Šavnik je istakao da su u procesu usvajanja odluke o proglašenju predloženog stepena zaštite.

Direktor Ekološkog pokreta Ozon Aleksandar Perović ukazao na važnost poštovanja principa Arhuske konvencije u dijelu pravovremenog informisanja o planovima koji nesporno imaju uticaj na  životnu sredinu, kao i da je neophodno uključiti javnost u proces donošenja odluka, jer je nesporan značaj ovog kraja za održivi razvoj lokalni zajednica koje gravitiraju ovom prostoru.

,,Nadamo se da će lokalne uprave shodno svojim nadležnostima insistirati na poštovanju principa decentralizacije, koje su i obaveza u procesu EU integracija, a državni organi shvatiti da je to trend savremenih demokratskih vrijednosti, nastalih upravo zbog održivog ekonomskig razvoja“.

Preporuke i  zaključci učesnika okruglog stola biće upućeni nadležnim institucijama i predstavljeni javnosti.

Aleksandar PEROVIĆ